بررسی تاثیر ویژگی‌های توپوگرافی و خاک بر گسترش آبکندهای جبهه‌ای در کاربری کشاورزی، مطالعه موردی: استان ایلام

Authors

  • بنفشه یثربی دانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت‌مدرس
  • جهانگرد محمدی دانشیار، دانشکده پدولوژی، دانشگاه شهرکرد
  • سید خلاق میرنیا دانشیار، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت‌مدرس
  • مجید صوفی استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
Abstract:

فرسایش آبکندی یک رخساره فرسایشی پر رسوب است که سهم عمده­ای در تخریب اراضی دارد. در منطقه مورد مطالعه به‌دلیل توسعه فرسایش آبکندی در اراضی کشاورزی، این پژوهش با هدف بررسی تاثیر ویژگی‌های توپوگرافیک شامل شیب-مساحت و عوامل خاکی بر گسترش آبکندهای جبهه‌ای در حوزه آبخیز سیکان واقع در استان ایلام انجام شد. به این منظور تعداد 46 آبکند جبهه­ای انتخاب و خصوصیات مورفومتریک مانند شیب و مساحت بالادست آبکند در محل‌های اولیه و فعلی به‌وسیله دستگاه موقعیت‌یاب جهانی و شیب‌سنج سانتو برداشت شد. دو نمونه خاک ترکیبی از حوضه بالادست، کف و دیواره­های آبکند برداشت شد. سپس با استفاده از ماتریس هم‌بستگی و رگرسیون دو متغیره به‌بررسی عوامل موثر پرداخته شد. در بررسی وابستگی عوامل مورفومتریک آبکندها نتایج ماتریس هم‌بستگی نشان داد که با افزایش میزان شیب بالادست بر ارتفاع بالاکند افزوده می‌شود و در نتیجه آبکندهایی با حجم بالاتر تشکیل می‌شوند. همچنین، نتایج حاکی از آن است که شاخص مساحت بالادست به‌مساحت آغازین آبکندها می­تواند به‌عنوان شاخص مناسبی جهت تعیین مرحله توسعه آبکندهای جبهه­ای استفاده شود و رابطه معکوسی با شاخص عرض/عمق، طول و حجم آبکندها دارد. رابطه شیب-مساحت در منطقه مورد مطالعه منفی بوده و با افزایش مساحت، مقدار شیب کاهش می­یابد، مقدار نرخ کاهش برابر با 0.31 می‌باشد و می­توان عامل تشکیل بالاکند در منطقه مورد مطالعه را رواناب هورتونی دانست. آستانه توپوگرافی آبکندها در منطقه مورد مطالعه، حدود 0.40 می­باشد و مقدار آستانه متوسط آغاز آبکندها در شیب 10 درصد حدود 0.50 هکتار که با کاهش شیب به‌ حدود دو درصد، تا دو هکتار افزایش می­یابد و آستانه بحرانی در شیب دو درصد حدود 0.70 هکتار می­باشد. بررسی عوامل خاکی نشان می­دهد که افزایش مقدار ماده آلی خاک تنها عاملی است که می­تواند باعث افزایش مقدار آستانه تشکیل آبکندها شود و سایر عوامل خاکی نظیر بافت سبک خاک و افزایش شوری باعث افزایش حجم آبکند و در نتیجه افزایش میزان تولید رسوب می­شود. نتایج رگرسیون‌های دو متغیره نشان می‌دهد که حجم آبکندها در سطح معنی‌دار یک درصد عاملی وابسته به‌ عمل تعریض می‌باشد و عرض بالا به‌تنهایی 85 درصد از تغییرات حجم را تبیین می‌کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تاثیر ویژگی های توپوگرافی و خاک بر گسترش آبکندهای جبهه ای در کاربری کشاورزی، مطالعه موردی: استان ایلام

فرسایش آبکندی یک رخساره فرسایشی پر رسوب است که سهم عمده­ای در تخریب اراضی دارد. در منطقه مورد مطالعه به دلیل توسعه فرسایش آبکندی در اراضی کشاورزی، این پژوهش با هدف بررسی تاثیر ویژگی های توپوگرافیک شامل شیب-مساحت و عوامل خاکی بر گسترش آبکندهای جبهه ای در حوزه آبخیز سیکان واقع در استان ایلام انجام شد. به این منظور تعداد 46 آبکند جبهه­ای انتخاب و خصوصیات مورفومتریک مانند شیب و مساحت بالادست آبکند ...

full text

آستانه توپوگرافی شروع و گسترش فرسایش آبکندی در کاربری های کشاورزی و مرتعی استان ایلام

فرسایش آبکندی یکی از شکل¬های مهم تخریب خاک به ویژه در مناطق نیمه خشک جهان است. استان ایلام چهارمین استان در کشور از نظر وسعت پهنه¬های آبکندی است و13 درصد از سطح آن توسط آبکندها پوشیده شده است. مطالعه حاضر با هدف انجام مطالعات ریخت¬شناسی، ارایه آستانه¬های توپوگرافی آبکندها، بررسی ارتباط های هندسی بین آنها، شناخت فرآیند غالب در شروع و گسترش آبکندها در دو کاربری مرتعی و کشاورزی متمرکز شده است. در ...

روابط مورفومتریک آبکندهای استان ایلام

 این پژوهش با هدف انجام مطالعات مورفومتری، بررسی ارتباطات هندسی بین آن­‌ها، در دو کاربری مرتعی و کشاورزی انجام شده است. در ابتدا، ویژگی‌­های هندسی و توپوگرافی 120 آبکند در بخش نیمه‌خشک استان شامل عرض بالا، عمق، عرض پایین، ارتفاع بالاکند، همچنین، ویژگی­‌های سطح حوزه آبخیز آبکندها شامل میزان پوشش سطحی و خاک لخت به‌وسیله پلات­‌های یک متر مربعی به همراه نمونه‌­های ترکیبی خاک از سطح حوزه آبخیز و دیو...

full text

بررسی نقش عوامل توپوگرافی در آغاز فرسایش آبکندی (مطالعه موردی: درّه‌شهر در استان ایلام)

این تحقیق با توجه به وسعت و اهمیت فرسایش آبکندی در شهرستان درّه‌شهر واقع در استان ایلام انجام شده است. هدف این مطالعه بررسی عوامل توپوگرافی بر آغاز فرسایش آبکندی و همچنین فرآیند های غالب در تشکیل و توسعه بالاکندها در منطقه می باشد. بدین منظور 18 آبکند بر اساس تفاوت مرفولوژی‌ها انتخاب گردید و با برداشت خصوصیات توپوگرافی و نمونه‌های خاکی به مطالعه و بررسی عوامل فوق پرداخته شد. نتایج بررسی خصوصیات ...

full text

اثر نوع کاربری اراضی بر بندپایان مزوفون و برخی ویژگی‌های خاک (مطالعه موردی: منطقه چهارمله و تولومه استان ایلام)

جانوران مزوفون­ خاک در اکوسیستم­های گوناگون با خُرد کردن مواد آلی در چرخه عناصر غذایی نقش دارند. کاربری­های گوناگون با دگرگونی در مقدار ورودی مواد آلی به خاک و تأثیرگذاری بر زیستگاه آنها در خاک بر جمعیت مزوفون خاک تأثیر می­گذارند. هدف از انجام این پژوهش، مطالعه تأثیر سه کاربری جنگل (درختان بلوط)، کشاورزی (گندم) و مرتع (با گونه­های گیاهی گوناگون) بر فراوانی و گوناگونی مزوفون خاک و همچنین بر ویژگی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 1

pages  31- 40

publication date 2013-04-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023